Begin en verloop van de bronst
In de zogenaamde bronst, de paartijd van de Europese rode vos, zoeken de mannelijke vertegenwoordigers gericht naar paarklare teven en proberen tegelijkertijd concurrerende reuen, zo worden de mannetjes genoemd, te verdringen.
Bij het zoeken naar een partner verlaten ze vaak het thuisgebied en leggen daarbij grote afstanden af. Deze afstand kan tot vijf kilometer naar het thuisgebied bedragen; in bepaalde gevallen kan de afstand zelfs nog groter zijn.
Het kan voorkomen dat meer dan één reu dezelfde teef ruikt en zich met meerdere reuen in haar nabijheid ophoudt. Dit leidt tot agressieve ranggevechten, waarbij het tot ernstige verwondingen kan komen. De vossen zijn tijdens de bronst ook gedeeltelijk overdag actief.
De bronst verloopt doorgaans tussen december en februari en valt daarmee - tot geluk van de jagers - grotendeels in de periode waarin de jacht op het grootwild stil ligt. Zo kunnen ze zich volledig richten op de jacht op de rode rokken en hun geur concentreren. Deze verraden namelijk meestal de locaties van de reuen.
Er zijn ongeveer 40 verschillende geluiden van de Europese rode vos bekend, die dienen voor communicatie. De meeste daarvan zijn contactgeluiden. De meest voorkomende toon lijkt op die van een hoge hondenblaf of een hees geschreeuw. De stemtoon verschilt tussen de geslachten. Voor zover reu en teef elkaar kennen, kunnen ze elkaar aan hun individuele geluiden herkennen.
Het ruikt naar ranzige vos!
Naast de communicatie door geluiden speelt, net als bij bijna alle hondachtigen, ook de communicatie door het markeren een grote rol. In de hoogtijdagen van de ranz markeren zowel reuen als teven 's nachts meerdere keren, waarbij beide geslachten het been heffen.
De onderscheiding van de geslachten bij het aanspreken van de dieren wordt voor de jager zo duidelijk bemoeilijkt. Buiten de ranz zijn de verschillen in gedrag bij het plassen zeer verradelijk. Zoals bij de hond hurkt de teef tijdens het plassen, terwijl de reu het been heft.
De verschillen in het “markeren” ontstaan hierbij vooral doordat de markeringen tijdens de ranz niet door het afscheiden van urine ontstaan, maar door afscheidingen van geurklieren.
Door deze geurafgifte kunnen boodschappen aan soortgenoten worden doorgegeven. Reuen kunnen onder gunstige omstandigheden een teef van enkele honderden meters afstand ruiken. De typische vosgeur wordt tijdens de ranzperiode afgegeven vanuit de viool, die ongeveer vijf centimeter van de wortel van de staart zit.
De Paarvorming
In tegenstelling tot andere caniden zijn vossen alleen seizoensgebonden vruchtbaar. De voortplantingstijd bereikt in januari zijn hoogtepunt. In de verder noordelijke delen van Europa begint de bronst pas in maart. Tijdens een cyclusperiode heeft elke teef maar een paar vruchtbare dagen, meestal tussen de twee en drie. De opnamecapaciteit van de teef kan tot twee weken voor de ovulatie door de reu aan de geur van de markering worden herkend. Rode vossen zijn geslachtsrijp rond de tien maanden.
Wanneer een reu tijdens zijn zoektocht een paaringsbereide teef tegenkomt, duurt de paring, die vaak in vossenholen of in de open lucht plaatsvindt, vaak meerdere uren. Na de copulatie blijven beide partners nog enige tijd met elkaar verbonden. De reden voor het zogenaamde "hangen" is de opzwelling van de penis van de reu tot meerdere keren de normale grootte. Het duurt ongeveer een half uur voordat het paar weer van elkaar loskomt. Aangezien teven zich meestal met meerdere reuen binnen hun vruchtbare dagen paren, is het mogelijk dat een nest pups van verschillende reuen afkomstig is. De teef is ongeveer 53-54 dagen drachtig, voordat ze doorgaans een nest van drie tot zes pups werpt.
De Jacht tijdens de bronst
De hoge activiteit van de vossen tijdens de bronsttijd kunnen de jagers goed gebruiken voor de jacht op de rode rokken. Vaak intensiveren jagers tijdens de bronst de lokjacht. Ook is het zinvol om hoogzitplaatsen die in de buurt van een burcht liggen, vaker te gebruiken.
Maar ook de stalk met warmtebeeld- en/of nachtkijktechniek is veelbelovend. Want zoals hierboven al vermeld, zijn de reuen tijdens de bronst uiterst mobiel en zijn ze goed te zien op de kale akkers.
Voor de jacht zijn gecombineerde wapens aan te raden, zoals de bokbuks, de driling en de bokdriling. Door de kleinkalibrige kogelloop wordt het vacht, dat op dit moment in zijn winterpracht staat, het minst aangetast, zodat men het beter kan benutten.
Veiling
