Wapenkaliber
Onder kaliber verstaat men in verband met vuurwapenmunitie algemeen een maatvoering met betrekking tot de buitendiameter van projectielen. Vaak wordt echter ook het patroon- of munitietype als kaliber aangeduid.
Aan de hand van een voorbeeld: Bij het kaliber 7 x 64 heeft het projectiel een diameter van ongeveer 7 mm, de lengte van de patroonhuls (zonder projectiel) bedraagt 64 mm.
Het aantal verschillende wapenkalibers loopt in de honderden, waarbij de meeste wapenfabrikanten zich beperken tot een selectie van ongeveer twintig kalibers.
Maar ook binnen deze selectie lopen de meningen onder jagers uiteen: Als je verschillende ervaren jagers om hun mening over het onderwerp kaliber vraagt, is de kans groot dat je van ieder iets anders te horen krijgt - wat in geval van twijfel alleen maar tot meer verwarring kan leiden.
In principe staan bij de keuze van het kaliber twee factoren tegenover elkaar:
Hoe groter en sterker de patroon, hoe zekerder het geschoten stuk wild al in de knal ligt, dat wil zeggen, het blijft op zijn plaats liggen nadat het dodelijk is geraakt. Dit bespaart het wild onnodig lijden - en jezelf een moeizame zoektocht. Aan de andere kant wordt, hoe groter het kaliber is, door de schot meer van het wildvlees of de huid van het wild vernietigd, wat pleit voor de keuze van een zo klein mogelijk kaliber.
Bovendien brengt grotere, sterker geladen munitie meer terugslag en mondingsvuur met zich mee, wat voor de schutter onaangenaam kan zijn en de precisie bij het schot kan beïnvloeden - in afwachting van de sterke terugslag en de luide knal hebben veel schutters de neiging om bij grote kalibers te “mokken” - dat wil zeggen, bij het breken van het schot samen te schokken en daarmee het geweer te "verrijzen".
Bij de keuze van het kaliber gaat het dus in wezen om het vinden van de juiste balans tussen effectiviteit en bescherming.
Bovendien speelt ook de prijs een niet te onderschatten rol. Grotere, sterkere kalibers kosten niet altijd meer, eerder zijn het speciale, zeldzame kalibers die moeilijk en duur in de aanschaf zijn.
De belangrijkste factor bij de beslissing is op welke wildsoort wordt gejaagd. Bij een edelhert is bijvoorbeeld een veel hogere “doorbraakkracht” nodig dan bij een vos.
Een te groot kaliber kan bij klein wild zelfs nadelig zijn, als het projectiel zonder zijn werking te ontplooien weer uit het wildlichaam treedt. Om het te verduidelijken: Als licht wild, zoals een ree, op korte afstand met een groot kaliber wordt beschoten, kan het voorkomen dat het projectiel het wildlichaam doorboort zonder zich te splitsen of op te bollen. De werking zou daarmee als bij een volmantelprojectiel zijn - niet voldoende.
In het vervolg zullen de meest gangbare wapenkalibers worden beschreven en op welke wildsoort daarmee gejaagd kan worden.
Voor jonge jagers zijn bij voorkeur universeel inzetbare kalibers aan te raden.
De groep van de kleinste jachtkalibers is die welke met de Angelsaksische benaming “.22” begint: De kaliber .22 lfB, .22 Winchester Magnum en .22 Hornet hebben slechts een projectieldiameter van 5,6 mm en zijn in Duitsland alleen voor de jacht op roofwild toegestaan. In tegenstelling tot grotere kalibers, die ook voor roofwild zijn toegestaan, veroorzaakt deze kalibergroep slechts weinig schade aan de huid, zodat deze veelzijdig kan worden benut. In vergelijking met ander schalenwild gelden voor het ree lagere grenswaarden wat betreft de diameter van het projectiel alsook de impactenergie van het projectiel op het wildlichaam. Hierdoor is munitie al vanaf .222 Remington (5,6 x 43 mm) voor ree toegestaan, maar zoals eerder vermeld niet voor andere schalenwildsoorten. Het verschil met de “.22”-categorie ligt in de sterkere aandrijving, wat optisch aan de langere huls te zien is.
In dit verband is ook de benaming "kleinkaliber" gebruikelijk. Historisch viel vuurwapenmunitie met een projectieldiameter van onder de 7 mm in deze categorie, tegenwoordig ligt de bovengrens voor kleinkaliber bij 5,6 mm projectieldiameter. Het meest gangbare kleinkaliber is .22
Voor alle schalenwildsoorten die groter zijn dan ree, is in Duitsland munitie toegestaan waarbij het projectiel een diameter van minimaal 6,5 mm heeft en de impactenergie op honderd meter minimaal 2.000 Joule bedraagt.
Dat klinkt heel technisch, de meest gangbare kalibers waarop deze eisen van toepassing zijn, zijn de Angelsaksische .270 Winchester (7 × 64,5 mm), .308 Winchester (7,62 x 51 mm), .30-06 Springfield (7,62 x 63 mm), .300 Winchester Magnum (7,62 x67 mm) en de Duitse 6,5 x 57, 7 x 64, 7 x 65 R, 8 x 57 IS, 8 x 68 S en 9,3 x 74 R.
Vanaf een projectieldiameter van 9,53 mm (0.375 inch) spreekt men van een groot kaliber. Vaak wordt onder jagers echter ook het wijdverspreide kaliber .300 Winchester Magnum tot de grootkalibers gerekend, hoewel het door de kleinere projectieldiameter de vereiste daarvoor eigenlijk niet vervult.
Alle kalibers hebben in detail verschillende ballistische eigenschappen, zoals bijvoorbeeld de kromming van de vluchtcurve, de snelheid van het projectiel of de impactenergie op het doel. Als vuistregel kan men echter zeggen: hoe langer de huls, hoe gestrekter de vluchtbaan, wat het richten op grote afstand vergemakkelijkt. Aan de andere kant neemt de terugslag toe en mogelijk ook het mondingsvuur bij het schot.
Tenslotte is het belangrijk op te merken dat verschillende munitie van hetzelfde kaliber afwijkend van elkaar kan gedragen, wat van de laborering afhangt - ondanks hetzelfde kaliber kunnen de samenstelling van de projectielen of de ontstekingsladingen verschillen, waardoor de ballistische eigenschappen verschillen.
Een overzicht van de belangrijkste globale gegevens:
V0 = projectielsnelheid aan de monding
E0 = energie aan de monding
| Kaliber: | Metrische maat: | V0: | E0: | Toepassingsgebied: |
| .22 Win | 5,7 x 27 mm | 500–670 m/s | 410–440 J | Vallenjacht |
| .22 Hornet | 5,7 x 35 mm | 612–930 m/s | 640–1160 J | Kleinwild (tot das), ganzen |
| .222 Remington | 5,6 x 43 mm | 900–1100 m/s | 1300–1700 J | tot ree |
| .270 Win | 7 × 64,5 mm | 933–957 m/s | 3840 J | Bergjacht, herten, wild zwijn, elandjacht |
| 7 x 57 | 7 × 57 mm | 720 m/s | 2900 J | Universeel |
| 7 x 64 | 7 x 64 mm | 779–969 m/s | 3200–4154 J | Universeel |
| 7 x 65 R | 7 x 65 R | 820–920 m/s | 2200–3700 J | Universeel - de 7 x 64 voor kipplaufgeweren, door de rand is de patroon iets groter maar de poederlading iets kleiner |
| .308 Win | 7,62 x 51 mm | 785 m/s | 3500 J | Universeel |
| .30-06 Spr | 7,62 x 63 mm | 820–900 m/s | 3200–4126 J | Universeel |
| 8 x 57 IS | 7,92 × 57 mm | 750–900 m/s | 3600–4100 J | Universeel |
| 8 x 68 S | 8 x 68 mm | 870–990 m/s | 5200–5570 J | sterk groot wild, bergjacht |
| 9,3 x 74 R | 9,3 x 74 mm | 662–853 m/s | 3400–5045 J | sterk groot wild, bergjacht, GEE boven 200 m |
| .300 Win Mag | 7,62 × 67 mm | ca. 910 m/s | 5000 J | sterk groot wild, bergjacht |
Schrotkaliber
De in Duitsland meest gebruikte schrotkalibers zijn 12, 16 en 20, waarbij de grootste loopdiameter met het laagste nummer is aangeduid.
De reden hiervoor is dat de omrekening een vrij eigenaardige berekening volgt:
Voor de vaststelling van het schrotkaliber 12 werden 12 gelijk grote kogels uit een Engelse pond lood gevormd. De diameter van een van deze identieke kogels is de diameter van kaliber 12. Dienovereenkomstig ontstaat kaliber 16 wanneer uit een Engelse pond lood 16 gelijke kogels worden gevormd. De diameter van een van de 16 kogels is kleiner dan die van een van de 12 kogels, daarom is de loopdiameter ook kleiner.
Het schrotkaliber 20 is overeenkomstig deze berekening vastgesteld.
Bij een volledige kaliberopgave hoort ook de vermelding van de hulzenlengte van een afgevuurde patroon in dit kaliber. Uit hagelgeweren kunnen echter ook patronen worden afgevuurd die korter zijn dan wat het patroonmagazijn zou toelaten, wat een negatieve invloed kan hebben op de schietprestaties.
Bij patronen wordt naast het kaliber en de lengte van een afgevuurde patroon ook de diameter van de individuele schrotkorrels vermeld, waarbij uit hetzelfde geweer verschillende sterkte schoten kunnen worden afgevuurd.
Veiling
Meer spannende rapporten over het onderwerp Kaliber
Spannende, interessante en informatieve rapporten over het onderwerp vind je ook bij onze premiumpartner, het jachtmagazine Jagdzeit., bijvoorbeeld in het overzicht van alle artikelen over het onderwerp Kaliber.
